25 godina od nastanka grba Srpskog Sarajeva

Izvor: gradistocnosarajevo.net

Odluka o grbu i zastavi Grada Istočno Sarajevo donesena je u decembru 1998. godine, prije tačno 25 godina, u vrijeme mandata prvog gradonačelnika tadašnjeg Srpskog Sarajeva Predraga Lasice. Rješenjem Povjereništva Grada Srpsko Sarajevo imenovana je Komisija za usvajanje Idejnog rješenja zaštitnog znaka, odnosno grba, zastave i krsne slave Srpskog Sarajeva.

Članovi komisije, Aleksa Šekara, Momčilo Ćeklić, Drago Grković, Vladimir Nastić, Miroslav Đorem i Simo Bozalo, odlučili su da putem neposrednih kontakata pribave potrebne informacije, te da izradu Idejnog rješenja grba i stega (zastave) povjere Heraldičkom društvu „Beli orao“ iz Beograda.

Nakon izrađene prve verzije idejnog rješenja obavljene su konsultacije sa tadašnjim mitropolitom Eparhije dabrobosanske, visokopreosvećenim Nikolajem, te ostalim kompetentnim ljudima iz akademskog i političkog života Srpskog Sarajeva.

Tadašnja komisija predlaže da krsna slava Srpskog Sarajeva budu Blagovijesti ili Svi sveti, međutim, skupštinskom odlukom o izboru krsne slave, određen je Velikomučenik Sv. Petar Zimonjić.

Mitropolit dabrobosanski Petar Zimonjić rođen je 1866. godine u Grahovu, današnjoj Crnoj Gori, u porodici čuvenog sveštenika Bogdana Zimonjića, junaka hercegovačkog ustanka iz 1875. godine, koji je u narodu i istoriji zabilježen kao „Nevesinjska puška”.

Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve ga je 1903. godine izabrao za episkopa zahumsko-hercegovačkog i tu dužnost obavljao je sve do novembra 1920. godine kada je izabran za mitropolita dabrobosanskog.

Zasluge mitropolita Petra Zimonjića na duhovnom i kulturnom planu sarajevskih Srba i Mitropolije dabrobosanske su ogromne.

Kako se usmenim predanjima već decenijama prenosi, mitropolita su svi sarajevski Srbi voljeli i nerijetko mu se obraćali za pomoć. Zbog odbrane Ćirilovog pisma i pravoslavne vjere svoj život je skončao u nekom od mnogobrojnih logora smrti klero-fašističke tvorevine – Nezavisne Države Hrvatske.

U obrazloženju Osnova za usvajanje Odluke o grbu i zastavi Istočnog Sarajeva navedeno je da Srpsko Sarajevo, od svog nastanka 1993. godine nije posjedovalo grb, te da treba, prema uzoru na ostale gradove da baštini standarde i tradicije, koji su u okviru srpske teritorijalne heraldike stekli određeni status.

„Grad Srpsko Sarajevo ne posjeduje svoj istorijski grb, a nekadašnji grb Sarajeva ne može biti smatran kao dobra osnova za heraldičko zastupanje Srpskog Sarajeva, zbog nepodudarnosti heraldičkih elemenata“, navedeno je u skupštinskom obrazloženju i istaknuto da je potrebno da Srpsko društvo za heraldiku „Beli orao“ predloži Skupštini grada rješenje grba Srpskog Sarajeva.

Na osnovu usmene molbe koju je Komisija za usvajanje zaštitnog znaka – grba i krsne slave Srpskog Sarajeva uputila Heraldičkom društvu „Beli orao“, u pripremu za recenziju idejnog rješenja grba aktivno se uključio predstavnik za kulturu Republike Srpske u Beogradu, akademik Neđo Šipovac, dok je recenzija povjerena profesoru Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, poznatom srpskom heraldičaru Aleksandru Palavestri.

On u recenziji napominje da je Projekat uradilo Srpsko društvo za heraldiku „Beli orao“, te da su ponuđeni osnovno rješenje, kao i tri varijante grba Srpskog Sarajeva.

Heraldičko objašnjenje grba

Glavni koncept predloženog rješenja grba obuhvata nivoe osnovnog i srednjeg grba, kao i nivo velikog grba.

Osnovno rješenje, kom su predlagači dali prednost, zasnovano je na tri heraldička elementa, krstu, bijelom dvoglavom orlu i zlatnom utvrđenom gradu.

Kada je riječ o blazonu velikog grba, objašnjavaju da se krstom, koji dijeli crveni štit na četiri dijela i unakrsno je razdijeljen na plavo i srebrno, na efektan način postižu boje nacionalne zastave.

U prvom i trećem kvadratu nalazi se bijeli dvoglavi orao, drevni srpski grb, koji je još od srednjeg vijeka bio prihvaćen kao univerzalno znamenje srpske državnosti potekle od dinastije Nemanjića.

Prema Palavestrinim riječima, u drugom i četvrtom kvadratu prikazan je zlatni grad sa tri kule, zasnovan na istorijskom grbu srednjovjekovne porodice Pavlović, čiji su posjedi obuhvatili i teritoriju tadašnjeg Srpskog, odnosno današnjeg Istočnog Sarajeva.

Zemlja Pavlovića obuhvatala je teritoriju od Olova do Višegrada, te od Zvornika do Foče.

Interesantno je da su upravo Pale, opština u sastavu Istonog Sarajeva, dobile ime po knezu Pavlu Radenoviću, rodonačelniku vlastelinske loze Pavlović, dok je na njegovom dvoru u Rogatici, nekadašnjoj opštini u sastavu grada Istočno Sarajevo, pisano i čuveno Čajničko jevanđelje.

U opisu predloženog rješenja rečeno je da se iznad štita nalazi zlatna bedemska kruna sa četiri vidljiva merlona i zlatnom dijademom ukrašenom draguljima.

„Desni čuvar štita je nebeski arhistrateg Arhanđel Mihailo sa podignutim mačem u povijenoj desnici, odjeven u srebrni, zlatom ukrašeni grudni oklop i crvenu tuniku, ogrnut plavim zlatom postavljenim plaštom, obuven u crvene čizme“, objasnio je Palavestra i dodao da je lijevi čuvar na grbu nebeski blagovjesnik Arhanđel Gavrilo, koji zamahuje sabljom desnicom povijenom preko grudi, odjeven u zlatni, srebrom ukrašeni grudni oklop i plavu tuniku, ogrnut plavim plaštom postavljenim srebrom i obuven u crvene čizme.

U objašnjenju je rečeno da „oba čuvara stoje na oblacima“, te da su pored njih crna, zlatom okovana koplja, sa kojih se u polje viju stegovi Republike Srpske na desnoj i Srpskog Sarajeva na lijevoj strani.

Na nivou srednjeg grba štit je krunisan istom bedemskom krunom i okružen zlatnim vijencem, dok je ispod grba ispisan naziv grada.

Osnovnim, odnosno „malim“ grbom predstavljen je samo štit sa heraldičkom slikom, bez krune, vijenca, čuvara i natpisa.

Način ophođenja prema grbu

Kako građani Srpskog, odnosno Istočnog Sarajeva treba da se ophode prema zastavi ovog grada, odnosno njenom isticanju navedeno je u nacrtu osnovnih dokumenata kojima se utvrđuju grb i zastava Grada Srpskog Sarajava.

Jasno je navedeno da zastava Grada ne smije ni u kom slučaju biti postavljena tako da dodiruje tle, niti upotrebljavana kao podloga, podmetač, prostirka ili zavjesa. Zastavom, takođe, ne smiju da budu prekrivana vozila, konferencijski stolovi ili govornice, osim u formi stone zastavice.