Ulog: Nekada brojna opština, danas u izumiranju

Izvor: Srna/ Željka Domazet

Ulog ima pravoslavnu i katoličku crkvu, ima i džamiju, ali i u ta vjerska zdanja dolaze samo rijetki potomci nekadašnjih žitelja. Ulogom danas šeta više kokoški porodice Tunguz nego stanovnika, iako je ljetni avgustovski dan.

Nekada opština, a sada mjestašce u odumiranju, Ulog u opštini Kalinovik se smjestio na nadmorskoj visini od oko 600 metara na lijevoj obali čiste i bistre Neretve, koja pamti neka bolja i srećnija vremena kada je ovom malom varošicom bilo puno dječije graje i vrijednih domaćina kojih se danas samo rijetki sjećaju.

Rijetki mještani u Ulogu pričaju da je to nekada bila “jača” i brojnija opština od Kalinovika i da je ljepote ovog kraja prepoznala i Austrougarska koja je izgradila put preko ovog kraja i da se njime najlakše i najbrže moglo stići do mora.

Danas, vele, ovaj kraj je zaboravljen od svih i u njega ne ulaže gotovo niko.

Ulog i danas ima staru i novu školu, ali ni u jednoj ni u drugoj već odavno nema nijednog đaka.

Ulog ima pravoslavnu i katoličku crkvu, ima i džamiju, ali i u ta vjerska zdanja dolaze samo rijetki potomci nekadašnjih žitelja.

Prodavnica koju su u Ulogu zvali “Zadrugom” i gdje su se snabdijevali mještani okolnih sela i ovog gradića, koji po arhitekturi i klimi, pogotovo ljeti, lični na primorske gradove, zarasla je u šiblje i polako nepovratno se urušava.

Nema ni pijačne vage na kojoj se vagala i prodavala stoka koju su mještani okolnih sela dogonili četvrtkom i prodavali mesarima i kupcima, uglavnom iz Sarajeva.

Ulogom danas šeta više kokoški porodice Tunguz nego stanovnika, iako je ljetni avgustovski dan.

Svako ko i u ljetnim mjesecima boravi u Ulogu i želi da nešto kupi od životnih potrepština, mora automobiliom otići do Kalinovika, kome je Ulog pripao, jer je od 1962. godine izgubio status opštine, ili do Istočnog Sarajeva.

Jedan od rijetkih stanovnika koji u Ulogu živi i ljeti i zimi je Petko Višnjevac, koji za Srnu kaže da se ovdje vratio 1992. godine, da je tu proveo rat i da je trenutno u penziji.

“Ulog je pedesetih godina sada već prošlog vijeka imao 7.000 stanovnika, a do 1970. godine škola u Ulogu je sa područnim školama, kojih je bilo u Trešnjevici, Selima, Tobićima brojala 700 đaka. Ulog je pripadao Srezu Nevesinje i bio je jača opština od Kalinovika, kome sada pripada”, priča Višnjevac.

Višnjevac dodaje da ljeti u Ulog dolaze samo oni koje vuče nostalgija za zavičajem, da je nakon rata sagrađena pokoja vikendica, ali zimi tu ostaju samo oni koji odbrojavaju posljednje dane života.

“Ovdje zaista ima puno ljepote, jer je Ulog na 40 kilometara nizvodno od izvora Neretve, koja je najljepša rijeka na planeti. Ali, čini mi se da i oni koji bi možda mogli tu nešto da sagrade, odustaju zbog lošeg puta jer od tunela koji je srušen zbog izgradnje hidroelektrane na Neretvi, a gradila ga je Austrougarska, makadam je u dužini od oko pet kilometara”, priča Višnjevac.

Osvrćući se na tri vjerska objekta koji su u Ulogu Višnjevac, kaže da su kod njega ključevi Crkve Svetog Vasilija Ostroškog i da svako onaj ko želi da se pomoli bogu u crkvi i zapali svijeće može to da učini.

“Nekada su u ovoj crkvi služili liturgije vjerski velikodostojnici iz Eparhije zahumsko-hercegovačke jer ovaj prostor pripada toj eparhiji, a sada za dva vjerska praznika Malu Gospu i Vasiljev dan dolazi pop iz Kalinovika koji ne pripada našoj eparhiji”, priča Višnjevac i dodaje da se tada u crkvi okupi oko 200 vjernika, ali u neka bolja vremena bilo ih je mnogo više naroda.

Za katoličku Svetu Anu, dodaje on, doputuje nekolicina katolika, pomole se mole bogu u crkvi i odu.

“U ovoj katoličkoj crkvi svojevremeno je za Svetu Anu bilo mnogo naroda i u njoj su se bogu molili umljaci – katolici koji su izgonili stoku tokom ljeta na ispašu u ove krajeve iz donje Hercegovine. Sada to više ne čine”, konstatuje Višnjevac.

Kada je riječ o ovom vjerskom zdanju za njega je vezana zanimljivost da se oltar nalazi na istoku, a ne na zapadu kao u ostalim katoličkim crkvama.

Da li je to graditelj uradio namjerno, po nečijem nalogu ili iz neznanja, niko nije mogao odgovoriti.

U džamiju petkom ponekad dođe pet-šest islamskih vjernika iz nekih drugih krajeva, potomci nekadašnjih žitelja okolnih sela u kojima su živjeli muslimani i, kako kažu Uložani, tu se završava i priča o ovom vjerskom zdanju.

Nekadašnju gradsku kafanu, koja je svojevremeno svakodnevno radila i u kojoj su se ispredale različite priče, pjevalo i pilo, danas pokušava vratiti u život Novo Crovina iz sela Kovačići.

“Ovdje imam namjeru napraviti etno-kafanu i siguran sam da će biti zanimljiva. Možda se ponovo vrati u život”, kaže Cerovina.