Komisija: Svjedočenja demantuju šefa haškog istražnog tima

Izvor: Srna

Nezavisna međunarodna komisija za istraživanje stradanja svih naroda u srebreničkoj regiji od 1992. do 1995. godine utvrdila je da je šef istražnog tima Tribunala u Hagu Žan-Rene Ruez kao svjedok na suđenju generalu Ratku Mladiću iznio pogrešne konstatacije da 28. divizija tzv. Armije BiH u proboju sa područja pod kontrolom Vojske Republike Srpske gotovo nije imala gubitke, već da su stradali civili.

U izvještaju Međunarodne komisije navedeno je da izjave učesnika u proboju, pripadnika 28. divizije potvrđuju da je takva tvrdnja netačna.

Komisija navodi da su snage Vojske Republike Srpske angažovane u vojnoj akciji “Krivaja 95” /u dokumentima se navodi naziv Borbena aktivnost “Krivaja 95”, što govori o njenom manjem opsegu/ sačinjavale jedinice Drinskog koprusa VRS, odnosno dijelovi snaga onih jedinica koje su se već nalazile oko enklave Srebrenica /Bratunačka brigada, Milićka brigada i samostalni bataljon Skelani/, kao i snage iz drugih jedinica Drinskog korpusa Vojske Republike Srpske.

Procjenjuje se da su ukupne angažovane srpske snage brojale oko 4.000 boraca. U aktivnim dejstvima na pravcima napada “Krivaja 95” bilo je angažovano oko 1.500 boraca Drinskog korpusa, a na tim pravcima branile su se snage veće od dvije brigade sa bataljonom u rezervi, što je ukupno oko 3.000 boraca, što znači da je odnos bio u korist 28. divizije jedan prema dva /1:2/.

Nakon što su snage Vojske Republike Srpske ušle u Srebrenicu, navodi se u izvještaju, glavnina njihovih snaga zaputila se prema Žepi, što se takođe značajno odrazilo na brojčano stanje Vojske Republike Srpske na ovom području.

Jedan broj ljudi vraćen je na područje Zvornika tek kada su napredujuće snage 28. divizije zaprijetile svojim dejstvima da ugroze tu opštinu.

Borbe spskih snaga sa pripadnicima 28. divizije tzv. Armije BiH

Prema izvještaju Komisije, tokom čitave rute kretanja 28. divizije tzv. Armije BiH u proboju vodile su se borbe između nje i srpskih snaga. Borbe su se vodile na teritoriji pod kontrolom Vojske Republike Srpske koja je dejstvovala u pravcu neprijateljske vojne formacije koja se kretala na teritoriji pod njenom kontrolom.

– Žan-Rene Ruez, šef istražnog tima Haškog tribunala saopštio je u svojstvu svedoka, tokom unakrsnog ispitivanja od tužioca Mekloski, na suđenju generalu Vojske Republike Srpske Ratku Mladiću da 28. divizija Armije RBiH tokom proboja gotovo i nije imala gubitke, već da su stradali civili. On navodi da je 28. divizija Armije RBiH imala 6.000 naoružanih boraca i da je 6.000 boraca stiglo u Tuzlu. Riječ je o očigledno pogrešnoj konstataciji i neutvrđenom činjeničnom stanju. Izjave učesnika u proboju, pripadnika 28. divizije Armije RBiH potvrđuju da je takva tvrdnja netačna – navode u Komisiji.

Dana 11. jula 1995. godine u poslijepodnevnim časova do ponoći su se pripadnici 28. divizije okupili na području sela Šušnjari i Jaglići. Nakon postrojavanja po brigadama i naredbe Komande 28. divizije, 12. jula 1995. oko 1.00 časova jedinice na čelu kolone kreću u proboj ka Tuzli preko teritorije pod kontrolom srpskih snaga.

Imajući u vidu da je začelje kolone ostalo na lokaciji Šušnjara/Jaglića sve do podneva 12. jula, u ranim jutarnjim časovima 12. jula u sektoru Ravnog Buljima Vojska Republike Srpske uočila je jedan dio kolone i otvorila vatru. Prema izjavama svjedoka u tom artiljerijskom napadu stradalo je između 500 do 1.000 ljudi.

– U kasnim popodnevnim časovima 12. jula dio kolone 28. divizije apadnut je u području sela Šiljkovići. U tom događaju 28. divizija trpi velike gubitke u ljudstvu. Na osnovu prethodnog dogovora, selo Kamenica je određeno kao mjesto okupljanja 28. divizije, odnosno mjesto na kom je odlučeno da se sačeka začelje kolone – navodi se u izvještaju.

U večernjim časovima 12. jula 28. divizija se ponovo postrojava po brigadama u blizini sela Kamenica. Iste večeri Vojska Republike Srpske započinje jak napad iz artiljerijskog i pješadijskog naoružanja.

Prema izjavama očevidaca, pripadnika 28. divizije tzv. Armije RBiH koji su davali izjave svojim vojnim i civilnim službama bezbjednosti, u tom napadu stradalo je između 2.000 i 3.000 ljudi.

U večernjim časovima 12. jula Komanda 28. divizije donosi odluku da pripadnici aktivnog sastava 28. divizije krenu u proboj putne komunikacije Nova Kasaba – Konjević Polje. U skladu sa tim odlučeno je da rezervni sastav 28. divizije tzv. Armije BiH ostane na području Kamenice i da sačeka aktivni sastav da se vrati po njih. U tom dijelu kolone ostala je i 282. brigada 28. divizije pod komandom Ibre Dudića.

Međusobne borbe pripadnika 28. divizije tzv. Armije BiH

U izvještaju Komisije se navodi da je ta odluka dovela do konfrontacija i međusobnih borbi između pripadnika 28. divizije u kojim je, prema izjavama očevidaca, bio značajan broj stradalih.

U predvečerje i u večernjim časovima 12. jula 1995. godine Vojska Republike Srpske započela je intenzivnu vojnu akciju u području od sela Mratinci do Konjević Polja. Tokom noći 12. na 13. juli 1995. godine vodile su se borbe između pripadnika 28. divizije koji su mimo svoje volje ostavljeni na području Kamenice. Svjedoci navode da je te noći na tom dijelu rute stradalo oko 1.000 ljudi iz kolone.

Borbe 13. jula

Prema izvještaju, u ranim jutarnjim časovima 13. jula 1995. godine, od 4.00 do 8.00 časova, pripadnici 28. divizije prešli su preko putne komunikacije Nova Kasaba-Konjević Polje. U izjavama očevidaca navodi se da je između 500 i 1.000 ljudi stradalo tokom prelaza jedinca 28. divizije preko asfaltnog puta.

Jedinice 28. divizije pokušavale su preći asfaltni put na području sela Sandići kada je došlo do borbi sa snagama Vojske Republike Srpske. Iako je bilo dogovoreno da će se čelo kolone vratiti po zadnji dio kolone, koji je ostao na području Kamenice, to se nije desilo. Zadnji dio kolone ostao je u okruženju srpskih snaga.

U izvještaju se naglašava da je 13. jula 1995. u vremenskom periodu od 9.00 do 15.00 časova, Vojska Republike Srpske blokirala put Nova Kasaba – Konjević Polje, određeni broj grupa ljudi iz kolone predao se u selu Sandići, a druge grupe predale su se na području između Konjević Polja i Nove Kasabe.

– Komanda i određeni broj jedinica 28. divizije tzv. Armije BiH uspjeli su preći putnu komunikaciju Nova Kasaba – Konjević Polje 13. jula 1995. godine u vremenskom periodu od 4.00 do 8.00 časova. Dan ranije, 12. jula 1995. na postrojavanju brigada u mjestu Kamenica /Bratunačka Kamenica/ dogovoreno je da naredno postrojavanje bude na lokalitetu Udrč, koje se nalazi oko 13 do 15 kilometara nakon putne komunikacije Nova Kasaba – Konjević Polje – ističe se u Izvještaju.

Postrojavanje jedinica na Udrču počelo je u jutarnjim časovima 13. jula 1995. Veliki dio kolone nije uspio preći putnu komunikaciju i ostali su u okruženju srpskih snaga. Komanda 28. divizije tzv. Armije RBiH donijela je odluku da pošalje dio elitnih snaga da omogući prelaz jedinica koje su ostale u okruženju.

Između 15.00 i 16.00 časova 13. jula 1995. srpske snage započele su artiljerijski napad na 28. diviziju na području Udrča. Komanda 28. divizije zbog ovih ili nekih drugih nepoznatih razloga mijenja odluku da se dio snaga vrati po jedinice u okruženju, te donosi naredbu da jedinice zajedno sa Komandom krenu dalje i proboj u pravcu Tuzle.

Borbe 14. jula

– Dana 14. jula oko 7.00 časova odvijale su se teške borbe na području sela Liplje. Istog dana, 14. jula 28. divizija nastavila je proboj u pravcu sela Snagovo i Marčići. Tokom 14. jula u vremenskom periodu od 14.00 do 21.00 časova vodile su se borbe u selu Snagovo i na području sela Liplje, kao i na pravcu prema selu Marčići. Iste večeri, 14. jula, vodile su intenzivne borbe između 28. divizije i Vojske Republike Srpske na području sela Marčići – kaže se u izvještaju.

U tim borbama Vojska Republike Srpske, pored pješadije, koristila je i oklopna borbena vozila, a na toj lokaciji 28. divizija je imala velike gubitke u ljudstvu.

Borbe 15. I 16. jula

Na području Križevačkih njiva, sela Parlog, Pandurice i Baljkovica – koja se nalaze na vrlo kratkoj udaljenosti jedna od druge – nastavljene su borbe. Tokom 15. jula 1995. na tom području vođene su velike borbe između 28. divizije i Vojske Republike Srpske. Pripadnici 28. divizije nanijeli su velike gubitke Vojsci Republike Srpske.

Tom prilikom su zaplijenili nekoliko tenkova, praga i kamiona sa naoružanjem i vojnom opremom. Toga dana borbe su se nastavile u večernjim časovima i tokom noći 16. jula.

U međuvremenu ostatak kolone 28. divizije koji je prešao putnu komunikaciju Nova Kasaba – Konjević Polje pridružio se jedinicama na čelu. U ranim jutarnjim časovima oko 4.00 i 5.00 časova, nakon intenzivnih borbi i velikih gubitaka na obje strane, 28. divizija pokušava da probije posljednju liniju odbrane Vojske Republike Srpske, te da se probije na teritoriju pod kontrolom tzv. Armije RBiH.

Komisija navodi i da su, imajući u vidu blizinu teritorije pod kontrolom tzv. Armije BiH, snage te armije dejstvovale iz pravca Tuzle po linijama Vojske Republike Srpske, pružajući podršku 28. diviziji koja se probijala kroz teritoriju pod kontrolom Vojske Republike Srpske i ozbiljno ugrozila i liniju fronta. U međuvremenu su vođeni pregovori između 28. i 24. divizije i komande Zvorničke brigade Drinskog korpusa Vojske Srpske.

Dogovor o propuštanju

Nešto prije 13.00 časova 16. jula linija je probijena i u međuvremenu je postignut dogovor o propuštanju kolone. U vremenskom periodu oko 13.00 do večernjih časova 28. divizija prelazi na teritoriju pod kontrolom bošnjačke strane na Nezuku. Narednog dana, 17. jula, kolona 28. divizije nastavila je da prelazi liniju razgraničenja sve do 18.00 časova.

U izvještaju se naglašava da je najveći broj pripadnika 28. divizije prešao na teritoriju pod kontrolom tzv. Armije BiH 16. i 17. jula. Međutim, manje grupe iz kolone nisu se uspjele u tom periodu prebaciti na teritoriju pod kontrolom tzv. Armije BiH.

Manje grupe vojnika su u narednim danima nastavile pokušavati da se probiju. Određeni broj njih je u tome uspio, dok su neki ginuli u borbama, a neke je zarobila Vojska Republike Srpske i naknadno su razmijenjeni. Postoji mogućnost da je bilo i primjera situacionih ubistava.

– Grupe pripadnika 28. divizije koje su zaostale za čelom kolone u danima koji su slijedili nakon velikih oružanih sukoba od područja Snagova, sve do teritorije pod kontrolom Armije RBiH, nailazile su na tijela stradalih u proboju. Procjenjujemo, na osnovu izjava očevidaca, da je od putne komunikacije Nova Kasaba – Konjević Polje do linije proboja u blizini Nezuka, teritorije pod kontrolom Armije BiH, stradalo oko 1.000 pripadnika 28. divizije Armije RBiH – navedeno je u izvještaju.

Izvještaj Nezavisne međunarodne komisijnje za istraživanje stradanja svih naroda u srebreničkoj regiji u periodu 1992-1995. godine ove sedmice objavljen je na sajtu Komisije i Republičkiog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica.