Gaza – kome odgovara rat?

Autor: Željko Stojanović

U svijetu bezbjednosti slučajnosti nema. Tačnije, obavještajci imaju pravilo „slučajnosti se redovno događaju“. Može li rat spontano krenuti ili da li je HAMAS samoinicijativno zapalio novi krug spirale nasilja i nesreće na Bliskom istoku? Zašto sada i ovako?

HAMAS (Harakat al – Mukavama al – Islamija) u prevodu „Islamski pokret otpora“ nastao je 1987. godine rukom jednog od vođa Muslimanskog bratstva iz Egipta odnosno njegovog ogranka za Palestinu sa sjedištem u Gazi. Ne samo očiglednu trpeljivost nego prećutnu saglasnost, finansijsku, logističku podršku Hamasu davao je London i zapad uopšte. Nije čudno jer je u vrijeme hladnog rata upravo zapad generisao, podržavao osnivanje ekstremnih islamističkih organizacija u borbi sa SSSR i njegovim saveznicima u svijetu.

Dvije godine od osnivanja HAMAS pravi problem tako što kidnapuje i ubija izraelske vojnike. Daljim razvojem događaja osnivač HAMASA šeik Ahmed Jasin uhapšen je od strane Izraela, osuđen na doživotni zatvor pa nakon toga volšebno pušten na slobodu, da bi ga ubili na izlazu iz jedne džamije.

Političke ambicije HAMASA u Gazi odmah su suprotstavljene, do tada, neprikosnovenom FATAHU, Jaseru Arafatu i Mahmutu Abasu.

Kome je trebalo slabljenje umjerenijeg i korumpiranog FATAHA kako bi HAMAS potpuno preuzeo vlast što se i dogodilo nakon smrti Arafata i bukvalnim protjerivanjem FATAHA iz Gaze?

Moćnije zemlje sunitskog islama Turska, Saudijska Arabija koketirale su sa HAMASOM. Inkognito, prećutno ali nikada nedvosmisleno. Na tu udicu nisu htjele da se upecaju.

Od 2012. do 2018. godine finansijski opstanak Gaze i HAMASA bio je ugrožen. Visoki zvaničnik Izraela (Netanjahu) odobrio je, a mogao je spriječiti, Kataru da pomogne Gazi znajući da će najmanje polovinu od milijarde američkih dolara uzeti HAMAS. Uplata je realizovana objavljuju izraelski mediji.

Ukoliko hronološki posmatramo oružane sukobe između Izraela i HAMASA 2021, 2016, 2014, 2012, 2008…Šta je iz njih proisteklo? Velike koristi za Izrael nije bilo. Dobro za Palestince sigurno nije. Oni skoro pa potpuno zavise od donacija islamskog svijeta i ponajviše zapada.

Zamislite situaciju u kojoj neko šalje hranu, vodu, struju, higijenu, potrepštine milionskom narodu, a taj istovremeno neće da ispuni obavezu prema tom istom narodu da se uspostavi palestinska država. I to obavezu iz one rezolucije UN kojom je formirana država Izrael.

Razbuktavanje ovog svjetskog žarišta sigurno će sukob Ukrajine i Rusije ostaviti manje važnim. Svejedno. To Rusiji ne pravi veću razliku u njenim planovima i poslu. Moskva može i ne mora profitirati od sukoba Izraela i HAMASA.

Gazu koja je provocirala pa sada stoji pred nestajanjem ne vjerujem da je u tu situaciju gurao Iran jer bi njegovim uvlačenjem u rat Teheran izgubio teško stican i još potpuno ne stečeni zamajac napretka i dolaska na vodeću poziciju regiona u skoro svim parametrima.

Pa zašto HAMAS sada napravi to što napravi i na ovaj način? Samostalno i samoinicijativno nije. Razvoj dalje situacije u čijem središtu je Izrael otkrivaće sve više tragova po „snježnom brijegu“. Da li će oni voditi do konstrukcije globalnih pozicija moći u silaznoj ili uzlaznoj putanji? Ja biram ove prve.

Mišljenja i stavovi objavljeni u rubrici “Kolumne” su isključivo lični stavovi autora tekstova i ne odražavaju stavove redakcije portala.