Na današnji dan preminuo Sveti Sava, vijest o smrti stigla dva dana kasnije

Izvor: Srna

Srpski arhiepiskop i državnik Sveti Sava /1175-1236/, otac srpske državotvornosti, prvi srpski arhiepiskop, prosvjetitelj, utemeljivač srpske diplomatije, prosvjete, literature, zakonodavstva i zdravstva, umro je 25. januara 1236. godine, a vijest o njegovoj smrti stigla je dva dana kasnije, 27. januara.

Njegove mošti su iz bugarske prijestonice Trnovo, gdje je umro na povratku iz Jerusalima u Srbiju, prenesene i sahranjene u manastiru Mileševa 6. maja 1237. godine, jer je bugarski car Ivan Asen Drugi jedva pristao na zahtjev Savinog sinovca kralja Vladislava da ih prenese u otadžbinu, budući da su i Asen i Trnovljani smatrali počivanje Savinog tijela kod njih za veliku milost Božiju.

Najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje rođen kao Rastko Nemanjić otišao je oko 1192. godine na Svetu Goru i zamonašio se u ruskom manastiru Sveti Pantelejmon, a poslije očeve smrti 1200. vodio je državnu politiku sa bratom kraljem Stefanom Prvovjenčanim.

Sveti Sava je u Nikeji 1219. od romejskog /vizantijskog/ cara Teodora Prvog Laskarisa i vaseljenskog patrijarha Manojla Prvog Haritopula izdejstvovao autokefalnost /samostalnost/ srpske crkve i srpsku arhiepiskopiju, za čije je sjedište odredio manastir Žiču.

Srpske zemlje je podijelio na 10 episkopija i za episkope postavljao samo Srbe. U Raškoj je bilo osam episkopija – Žiča, Ras, Toplica, Moravica, Dabar, Budimlje, Hvosno i Prizren, jedna u Zeti /na Miholjskoj prevlaci u Bokokotorskom zalivu/ i jedna u Zahumlju /Ston na Pelješcu/.

Arhiepiskopija i posebno najzapadnije episkopije na Prevlaci i u Stonu bile su glavna brana agresivnom papinstvu, koje se učvrstilo na Balkanskom poluostrvu poslije Četvrtog krstaškog rata od 1202. do 1204. godine.

Sveti Sava je sa putovanja po Bliskom istoku donio velike svetinje – čestice Časnog krsta, dio Hristovog trnovog vijenca, igumansko žezlo koje mu je proročanstvom ostavio Sveti Sava Osvećeni iz Palestine, ikonu Bogorodice Trojeručice, koja je nošena u bojevima ispred vojske do propasti srpske srednjovjekovne države.

Veoma obrazovan, Sveti Sava je napisao manastirske tipike /monaški ustavi/ – Karejski, Hilandarski i Studenički. Kapitalni značaj imao je njegov prevod sa grčkog “Šeste novele” Svetog cara Justinijana Velikog, koju je očistio od kasnijih nepravoslavnih dodataka. To je osnovni pravoslavni politički i državnopravni dokument u kojem je objašnjena ideja simfonije /saglasja/ crkve i države.

“Šesta novela” /Zakonopravilo ili Krmčija, od riječi krma – upravljanje/ sa srpskog je prevedena na jezike ostalih pravoslavnih naroda. Simbol simfonije je dvoglavi orao i prvi srpski dvoglavi orao predstavljao je Svetog Savu i njegovog brata Svetog kralja Stefana Prvovjenčanog /Sveti Simon/.

U pravoslavnoj crkvi Svetog Savu nazivaju i ravnoapostolni /ravan apostolima/ i mirotvorac, jer je 1208. godine u manastiru Studenica nad mrtvim očevim tijelom, koje je prenio sa Svete Gore, izmirio braću Vukana i Stefana i tako zaustavio građanski rat koji je pod pritiskom Rimokatoličke crkve započeo Vukan, a diplomatskim misijama unosio je mir i među balkanske narode.

Kult Svetog Save je veoma snažan kod svih pravoslavnih naroda Balkana i u Rusiji.

U djelu “Život gospodina Nemanje /Sveti Simeon/” opisao je očev život. Zajedno s ocem, u junu 1198. godine od romejskog cara Aleksija Trećeg Anđela Sveti Sava je izdejstvovao hrisovulju na osnovu koje je podigao manastir Hilandar, učinivši ga centrom srpskog crkvenog i književnog života.

Sveti Sava se upokojio 25. januara 1236. godine, a dva dana kasnije je stigla vijest o njegovoj smrti.

Od tada Srbi obilježavaju 27. januar kao Savindan.

Za vrijeme turske vladavine srpski narod se skupljao nad moštima svoga svetitelja, da traži utjehu i lijek.

Bojeći se, da se sa toga mjesta ne digne pobuna protiv Turaka, Sinan-paša beogradski je 1594. godine naredio da se Savine mošti prenesu u Beograd i spale na Vračaru.

Prema srpskoj crkvenonarodnoj tradiciji, spaljivanjem moštiju svetiteljevih paša ne samo da nije ugasio svijest o Svetom Savi u narodu, već ju je još više ukorijenio.