Sarajevo, igre sa ljudskim likom i vrijeme kada su se na ZOI prodavale “fore”

Izvor: Nedeljnik/Veljko Miladinović

Bog je, valjda, samo jednom pogledao Sarajevo.

A kako dođu neke Zimske olimpijske igre, tako se sjetimo onih jednih, koje su bile naše.

Bog je, dakle, samo jednom pogledao Sarajevo.

Uoči otvaranja Zimskih olimpijskih igara 1984. nebo je bilo čisto, a staze bez belog pokrivača. A onda se, baš na dan svečanog otvaranja na Koševu, snijeg sručio na sarajevska brda. I fešta je bila upotpunjena. Nije za taj grad ništa bilo novo – kao što nije bilo ni kasnije – da bude centar svijeta. Samo što je ovo možda i jedini put kada je Sarajevo bilo lijepo lice svijeta.

Prije skoro četrerdeset godina govorilo se o sarajevsko-jugoslovenskoj gostoprimljivosti, o osmjesima organizatora iz jednog skromnog grada, koji je zasjenio svijet sposobnošću da organizuje tako veliki događaj. Danas se izvještaji sa Olimpijade kreiraju po mustri hladnoratvoskih tajnih službi koje za cilj imaju spinovanje (mada tada nisu znali da se to tako zove) stvarnosti sa druge strane gvozdene zavjese.

“Sarajevo 1984. je poslednja Olimpijada sa ljudskim licem. Malo šta se u svijetu promijenilo za trideset i kusur godina kao mogućnost da se organizuje veliki sportski događaj”, rekao je svojevremeno Zoran Avramović, stručnjak za marketing u sportu i bivši direktor FK Crvena zvezda, koji se u sarajevskom hotelu “Holidej In” gdje je stolovao MOK tokom Olimpijade bavio PR organizacijom.

Projekat Sarajeva kao domaćina ZOI “pogurao” je predjsednik predsedništva BiH Branko Mikulić, bar se danas to njemu pripisuje. Pogotovo što je u startu doživljeno kao nonsens da pored Janeza, Mujo i Haso dovode belosvjetske smučare.

Olimpijada tek u to vrijeme nije bila samo pitanje sporta. Sarajevo je bila prva Olimpijada koju nije bojkotovao nijedan hladno-zaraćeni blok. Jugoslavija je, kao nesvrstana zemlja, možda bila idelana kao kandidat za Olimpijske igre, ali to je bio tek mali segment.

“Tada je ovako izgledalo da je Olimpijadu dobila Jugoslavija kao stabilna zemlja koju je još malo trebalo pogurati. Možda je ta zemlja doživela svoj pik. Možda je tada trebalo upotrebiti svu racionalnost da se zemlja uredi. Sarajevo se nametnulo kao kandidat prije Slovenije možda i zbog snage Mikulića. Ali, organizaciono gledano, Sarajevo je bilo idealno. Nije postojao grad u kome bi se sva takmičenja organizovala na dvadeset minuta od aerodroma. Ali, to nije bio sarajevski projekat. Išli smo po cijeloj zemlji i dovodili najbolje ljude koji postoje u svojim oblastima, prije svega u ugostiteljstvu, da budu tu u Sarajevu. Pahulju i Vučka je crtao Slovenac. Baklja je iz Grčke došla u Dubrovnik, pa išla kroz cijelu Jugu u dva kraka. Veličina sarajevske Olimpijade se tek danas može vidjeti. Ko bi danas mogao tako da je organizuje? Danas je sve pitanje budžeta. Mi smo tada prodavali ‘foru’. Nije bilo nikakvih brejnstorminga i marketinških trikova. Pobjedili smo sa humorom raje. Kada je Jure Franko osvojio medalju, ta proslava kada su ga nosili ispred Skenderije i pjevali ‘Volimo Jureka više nego bureka’, to nigde nije viđeno. Primož Ulaga je odmah postao Đulaga. Bio je kod nas čovjek iz švajcarskog komiteta kada je došao da mu se žali njihov osvajač medalje kako su navijači bacali grudve na njega. A ovaj je umro od smijeha.

Moja kancelarija je bila odmah do kancelarije Huana Antonija Samarana. On je bio impozantan. Imponovao je mirom, stabilnošću i onim što je za mene sinonim za orgaizovanost. Naučio je par riječi na srpskom koje je redovno koristio. Nije tu u organizaciji bilo velikog svijeta kao što je danas. Oni su znali da su sa sarajevskom olimpijadom mnogo rizikovali. Ali, sjećam se da je Slaviša Mašić režirao otvaranje koje je bilo besprijekorno i vidjelo se da nisu pogrešili. Poslije se o sarajevskoj Olimpijadi govorilo na kongresima televizijskih kuća. Tada se tek počelo naslućivati da novac može da se pravi od te-ve prava, da efekat zarade zavisi i od domaćina”, sjećao se u jednoj priči Nedeljnika Zoran Avramović.

Samo dvije godine poslije Sarajeva, isti taj Huan Antonio Samaran koji nam je imponovao, postao je omraženi lobista koji je preko Beograda “pogurao” Barselonu.

Ali, ta priča je bila nerealna kao i priča o opstanku Jugoslavije. Iako je projekat često djelovao kao djelo jednog čoveka – gradonačelnika Beograda Aleksandra Bakočevića, to je trebalo da zaokruži jugoslovensku priču – ZOI u Sarajevu, Evropsko prvenstvo u košarci u Zagrebu i Olimpijada u Beogradu. Ipak, već se naziralo da nema više prostora za zajedničke jugoslovenske projekte. Ekonomska kriza tih godina je dodatno opterećivala kandidaturu Beograda. A samo kandidatura je koštala tadašnjih 300 miliona dinara. Portparol beogradske kandidature bio je poznati televizijski novinar Goran Milić, koji je odmah rekao da se treba odreći iluzija da nam je novac argument u kampanji. Beograd je igrao na kartu tehničkih uslova i sportske infrastrukture. A kao glavna mana Barselone naveliko je apostrofirana – maratonska staza.

Na kraju, koliko je naivna ova kandidatura bila pokazuje to što je Beograd na nju potrošio 700.000 dolara, dok je Pariz jedan oglas u „Njujork tajmsu” platio 150.000 dolara. I država je pomogla. Od Jata je dobijeno 100 besplatnih karata.

O jugoslovenskom konceptu organizovanja Olimpijade, Milić je govorio:

“Po principu opštenarodne odbrane, učešća svih. Postoje dva načina o kojima treba da se izjasne Grad, Republika, Federacija. Prvi, da organizaciju Olimpijade finansiramo iz budžeta, privrede, putem samodoprinosa, pa da se poslije svi namire iz prihoda i drugi, da ovaj potpuno sigurni finansijski poduhvat finansiramo međunarodnim kreditima, koje bismo sigurno dobili”.

I vrlo brzo je počela jugoslovenska Olimpijada. Po principu opštenarodne odbrane…