Tri decenije od formiranja SAO Romanija
Izvor: Srna
Na današnji dan prije tri decenije formirana je Srpska Autonomna Oblast /SAO/ Romanija koja je bila jedna od srpski oblasti koje su postojale u prvoj fazi osnivanja Republike Srpske.
SAO Romanija je reorganizacijom srpskih autonomnih oblasti 21. novembra 1991. godine, spojena je sa SAO Birač i tada je nastala SAO Romanija-Birač, koja je 9. januara 1992. godine ušla u sastav Srpske Republike Bosne i Hercegovine.
SAO Romanija-Birač obuhvatala je planine Romaniju, Jahorinu, Trebević i Sjemeć, te Glasinačko i Sarajevsko polje, kao i region Birač.
U sastavu SAO Romanije i Birča bile su opštine Pale, Sokolac, Šekovići, Vlasenica, Milići, Olovo, Han Pijesak, Rogatica, Zvornik, Bratunac, Srebrenica i dijelovi sarajevskih opština koje su nakon Dejtona pripale Federaciji BiH.
Republika Srpska je tokom osnivanja i dosadašnjeg postojanja imala četiri karakteristične faze od kojih je prva osnivanje srpskih autonomnih oblasti i regija kao integralnih dijelova Jugoslavije /do kraja 1991. godine/.
Druga faza bila je formiranje posebnog srpskog državnog entiteta koji je objedinio srpske autonomne oblasti i koji je federalna jedinica u Jugoslaviji /januar−avgust 1992. godine/.
Nakon ove faze, došlo je do definisanja Republike Srpske kao nezavisne države izvan BiH i Jugoslavije /1992−1995. godina/, a četvrta faza bila je Republika Srpska kao entitet unutar BiH, nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma.
Zaključivanjem Dejtonskog sporazuma, Republika Srpska je priznata kao integralni dio BiH, kao jedan od dva entiteta.
Skupština srpskog naroda Bosne i Hercegovine /kasnije Narodna skupština Republike Srpske/ osnovana je 24. oktobra 1991. godine.
Poslanici Skupštine 9. januara 1992. godine usvojili su Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda Bosne i Hercegovine. Ovaj dan se u Republici Srpskoj obilježava kao Dan republike.
Narodna skupština je 28. februara 1992. godine donijela Ustav, kao utemeljenje pravne moći, sigurnosti, legaliteta i legitimiteta Republike Srpske.
Profesor Radomir Nešković sa Fakulteta političkih nauka u Banjaluci u knjizi “Nedovršena država – politički sistem BiH” navodi da je ključni subjekt formiranja Republike Srpske, kao srpskog državnog entiteta na prostoru BiH, bila Srpska demokratska stranka.
On je naveo da je ova politička partija postala legitimni državotvorni subjekt srpskog naroda u BiH, jer je na izborima 1990. godine dobila više od dvije trećine birača iz srpske etničke nacije.
“Srpski državni entitet u BiH je kreacija Srpske demokratske stranke u složenim okolnostima disolucije Jugoslavije i priznata je od velikih sila kao integralni dio BiH”, navodi Nešković.
S obzirom na to da je ova politička stranka nastala kao originalna organizacija Srba na području Hrvatske i BiH, ona nije bila politički vezana za stranačke centrale u Beogradu.
“Zbog samostalne političke pozicije, nezavisne od zvaničnog Beograda, Srpska demokratska stranka je imala mogućnost da samostalno kreira politička rješenja za srpski narod u BiH, bez saglasnosti zvaničnog Beograda”, kaže Nešković.
