Dan sjećanja na žrtve NATO agresije bitan za kolektivnu kulturu pamćenja

Izvor: FILTER/D.L.

U organizaciji Narodne biblioteke Pale, održan je drugi po redu okrugli sto pod nazivom “Nato agresija na Republiku Srpsku” povodom obilježavanja 9. septembra – Dana sjećanja na žrtve NATO bombardovanja Republike Srpske. Na taj dan 1995. godine u 2.12 časova počelo je NATO bombardovanje Republike Srpske koje je trajalo do 14. septembra, a u kome je stradalo više od stotinu civila.

Na okruglom stolu učestvovali su dekan Filozofskog fakulteta u Palama Univerziteta u Istočnom Sarajevu, istoričar prof. dr Draga Mastilović, srpski književnik i književni kritičar Nedeljko Zelenović i novinar Branislav Ilić, direktor Srpske novinske agencije u vrijeme NATO bombardovanja.

Mastilović je rekao da je obilježavanje Dana sjećanja na žrtve NATO bombardovanja i agresije na Republiku Srpsku od velikog značaja za stvaranje kolekivnog pamćenje srpskog naroda.

„Kada je u pitanju kultura pamćenja, mi patimo od dva nedostatka- nezananja i međusobnog nepoznavanje srpskog naroda u različitm oblastima. Stvaranje kolektivnog pamćenja je preduslov da dođe do bilo kakve nacionalne integracije i mislim da u budućnosti treba raditi na kolektivnoj kulturi pamćenja“, rekao je Mastilović.

On je istakao da je neophodno shvatiti dubinske korjene procesa koji su doveli do toga “da se NATO krajem devedesetih godina stavi u poziciju jedne udarne pesnice međunarodnog mehanizma koji je stvoren da se Srbi kao narod prvenstveno svedu na prostor koji drugima odgovara.”

„Mislim da je sa istorijskog aspekta veoma bitno naznačiti da se osnovni podaci o broju aviona, broju bombi koje su bačene, žrtvama, NATO gubicima, u osnovi, znaju. Ono što mi ne znamo jesu dubinski korjeni tih procesa. Mislim da je bitno shvatiti dubinske procese koji su doveli do toga jer ako mislimo da opstanemo kao narod na ovim prostorima mi zaista moramo doći do tih dubinskih korjena kako se to ne bi dešavalo u budućnosti“, rekao je Mastilović.

Srpski književnik i književni kritičar Nedeljko Zelenović, jedan od neposrednih svjedoka koji je ratne godine proveo na sarajevskom ratištu u Srpskom Sarajevu, ističe da je NATO bombardovanje odnijelo mnoge živote tokom rata čije posljedice su vidljive i danas.

„Bio sam neposredni svjedok stradanja Srba u Hadžićima za vrijeme rata. Neposredni sam svjedok u Bratuncu gdje se nastavilo stradanja ljudi iz Hadžića koji su počeli masovno da umiru, a 99 odsto je imalo dijagnozu karcinoma koji je doveden u vezu sa bombardovanjem osiromašenim uranijumom. Nekoliko godina sam pratio zbivanja u Bratuncu i neposredno sahranjivao ljude. I dalje dobijam informacije da ljudi umiru, a najviše oni koji su radili u Remontnom Zavodu“, ističe Zelenović.

Novinar i direktor SRNE u vrijeme NATO bombardovanja Branislav Ilić navodi da je suština NATO agresije bila da pokaže nepokornima u svijetu kako će proći svako ko se suprotstavi međunarodnoj zajednici i ne pokori im se.

“Naši komunikacioni predajnici, releji ostali su sa druge strane u Sarajevu, emisioni sistem je potpuno uništen. Srna je prestala sa radom, a RTRS je imao slab signal. Nakon prvog dana bombardovanja, nakon što su gotovo svi mediji prestali sa radom, shvatili smo da se moramo snalaziti na drugi način., tada se rodila ideja da se povežemo putem radio veze pa smo postavili antene i predajnike i već sljedećeg dana imali smo uvezane sve dopisnike iz značajnijih gradova Srpske“, rekao je Ilić.

On dodaje da su se uvezali sa beogradskim radio emiterom i tako našli prozor u svijet.

“Naše vijesti su tako emitovane i širom Srbije i u svijet, pa je tako otišla u svijet i naša prva fotografija obaranja NATO aviona, poznatog miraža 2000 koji je oboren istočno od Pala. Nasuprot nama, svjetski mediji došli su opremljeni unaprijed, jer su znali šta će da se desi“, naglašava Ilić.

Kao novinar SRNE u vrijeme NATO bombardovanja, ističe da je veoma ponosan na svoje kolege koji su tada radili u SRNI i na RTRS-u, koji su nastavili da se bore i nisu poklekli do samoga kraja.

Gradonačelnik Istočnog Sarajeva Ljubiša Ćosić rekao je da su Srbi na ovim prostorima kroz prethodni rat pretrpjeli velike gubitke u vidu ljudskih života, te dodao da je neophodno da srpski narod obilježava ovakve datume koji gaje kulturu sjećanja.

„Mi imamo obavezu kao ljudi što žive na ovom prostoru da jednostavno odgovaramo sami sebi, da ovo obilježavamo i govorimo o ovome zbog naših budućih generacija. Imali smo pokušaje da dobijemo ulogu kolektivnog krivca, odnosno jedinog krivca za rat na ovim nesrećnim prostorima. Od žrtve su htjeli da naprave krivca i da nama, kao srpskom narodu, u budućnosti, nametnu osjećaj krivic“, dodao je Ćosić.

NATO bombardovanje Republike Srpske, počelo je 30. avgusta 1995. godine u 2.12 časova i trajalo do 14.septembra. Stradalo je više od stotinu nedužnih civila.

Povod za NATO agresiju bila je eksplozija na sarajevskoj pijaci Markale 28. avgusta 1995. godine, za koju su optuženi Srbi, iako je u izvještaju nezavisne komisije iz tog perioda navedeno da “ne postoje jasni dokazi da su granate došle sa srpskih položaja”, što je lično potvrdio i Jasuši Akaši, tadašnji izaslanik generalnog sekretara UN za Balkan.