Dan primirja u Prvom svjetskom ratu
Autor: Filter
Kada se srpska vojska razmjestila na liniji Solunskog fronta između 12. aprila i 21. maja 1916. godine, i naredne godine izvojevala pobjede kod Gorničeva, osvojila Kajmakčalan,najviši vrh planine Nidže, i oslobodila Bitolj, teško je bilo pretpostaviti da će uslijediti njen nevjerovatan vojni podvig, pravo vojno čudo i da će probiti Solunski front, pošto su savezničke sile, tek u junu 1918. godine, napokon shvatile da Austro-Ugarska više nema budućnost.
Trbuh do tada moćne imperije probijen je baš sa Solunskog fronta, a operacija je pod komandom generala Franše d’Eperea započeta 14. septembra 1918. da bi već u zoru sutrašnjeg dana srpska Druga armija u pješadijskom napadu slomila bugarski otpor na glavnom dijelu fronta i otvorila prostor za prodor u Tikvešku kotlinu i dalje u dolinu Vardara, bez zaštićenih bokova.
Ovladavši dolinom ove rijeke, srpska vojska je razdvojila moćnije snage neprijatelja na širokom frontu, a Bugarska je kapitulirala u noći između 29. i 30. septembra. Po ocjeni Lojda Džordža, to je „ubrzalo predaju Njemaca i skratilo ratovanje za jednu godinu”, ali je možda važnije ono što je rekao njemački car Vilhelm II, kada je obavješten da je Bugarska pred silovitim naletom srpske vojske kapitulirala.U jednom telegramu, njemački car se nije libio da iskaže bijes zbog takvog razvoja događaja: ,,62.000 Srba odlučilo je ishod rata. Sramota!”
Posle samo mjesec i po dana, 11. novembra, kapitulirala je Njemačka, potpisano je primirje, a taj datum se obilježava kao državni praznik u Srbiji.
Primirje u Prvom svjetskom ratu potpisano je na današnji dan 1918. godine u šumi kod francuskog grada Kompjenja, u specijalnom vagonu maršala Ferdinanda Foša, i bilo je na snazi sve do zaključivanja konačnog mirovnog sporazuma u Versaju, 28. juna 1919. godine.
Dan primirja se obilježava u isto vrijeme u svim glavnim gradovima država pobjednica.
U do tada najstrašnijem sukobu koji je svijet vidio, prema podacima Konferencije mira u Parizu 1919, Srbija je izgubila 1.247.435 ljudi, odnosno 28 odsto cjelokupnog stanovništva koje je imala po popisu iz 1914. godine. Od tog broja poginulo je ili umrlo od rana i epidemije 402.435 vojnika.
Prvi svetski rat je veoma važan period za istoriju Srbije i bilo je prikladno da se Dan primirja obilježi na vidljiviji i upečatljiviji način tako što bi građani, državni funkcioneri, predstavnici medija nosili nešto što ukazuje na taj praznik.
Dan primirja u Prvom svjetskom ratu obilježava se širom svijeta, a kao glavni motiv za amblem tog praznika u Srbiji koristi se cvijet Natalijina ramonda, koji ima višestruku simboliku i govori o našem narodu i iskušenjima kroz koja je prošao tokom i posle tog rata.
Natalijinu ramondu (Ramonda nathaliae) je u okolini Niša 1884. godine otkrio doktor Sava Petrović, a opisao je Josif Pančić. Ovaj cvijet je endemska vrsta zapadnog Balkana, raste u Srbiji, Sjevernoj Makedoniji i Grčkoj. Nalazi se na spisku rijetkih, ugroženih i endemičnih biljaka Evrope, a u Srbiji je strogo zaštićena vrsta. Čuva se i u Botaničkoj bašti „Jevremovac” u Beogradu. Pozadina amblema Natalijina ramonda je zelena i crna, što su boje Albanske spomenice, medalje koja se dodjeljivala u spomen na povlačenje srpske vojske preko Albanije.
U pitanju je ugrožena vrsta koja raste na istoku Srbije i planini Nidže na najvišem vrhu Kajmakčalana na kojoj je srpska vojska, pod komandom vojvode Živojina Mišića vodila žestoke borbe tokom stvaranja preduslova za proboj Solunskog fronta.
Cvet je nazvan po kraljici Nataliji Obrenović, a poznat je kao “cvijet feniks”, jer čak i kada se potpuno osuši, ako se zalije, može da oživi.
Upravo zato je Natalijina ramonda i izabrana za simbol obilježavanja tog važnog datuma – da ukazuje na vaskrs srpske države iz pepela posle Prvog svjetskog rata.
