Čuvanje srednjovjekovne tradicije kroz umjetničke zanate

Izvor: SRNA

Dobrila Boba Aškrabić, predsjednik Udruženja “Dvije ruke”, na besplatnim radionicama sokolačkog Udruženja “Aurora” uči sve zainteresovane žene vještinama tkanja tkanica i tajnama zlatoveza, u želji da pomogne očuvanju srpske srednjovjekovne tradicije i narodnih motiva iz tog doba.

Saradnja sa ovim sokolačkim udruženjem, kako kaže, traje već godinu dana, a povezala ih je želja da “sačuvaju tradiciju starih umjetničkih zanata `nitima ženskih rukotvorina`, kroz koja nastaju prava mala umjetnička djela”.

Ona napominje da je nedavno sa prijateljicom, kombinujući zlatovez i magnet, uradila prikladne ukrasne predmete za poklone za potrebe opštine Sokolac.

Sve to je ukrasila motivom glasinačkih kolica – zvaničnim turističkim simbolom opštine.

Dogovor sa Udruženjem “Aurora” bio je da na malom razboju – konjiću počnu sa tkanjem pojaseva od vune, koji su i sada bitan element narodne nošnje i sve više traženi kao ukras. Ti pojasevi širine do 15 centimetara i dužine dva do 2,5 metara u narodu su poznati kao tkanice.

Aškrabićeva, kao profesor u penziji, već decenijama njeguje srpske srednjovjekovne rukopise, te manastirsku ornamentiku i čuva istoriju prvih srpskih štamparija, čime je i “probudila” u radionicama na Sokocu ljubav prema srednjovjekovnoj tradiciji, naročito zlatovezu.

Žene “Aurore” odlučile su da, osim uobičajenog lančanog i običnog boda, nauče i malo neuobičajeniji bod zlatoveza preko vune, kartona i pamuka, te da se obuče i u vezu sa šljokicama, koji je čest pratilac zlatoveza na narodnim nošnjama.

Aškrabićeva smatra da se danas tradicija pomalo zaboravlja i da nema dovoljno stručnih ljudi koji bi srednjovjekovnoj umjetnosti i simbolici u svim vidovima tadašnjeg stvaranja dali mjesto koje im u srpskoj istoriji pripada.

Ona vjeruje da je njegovanje zlatoveza jedan od načina da se za mlađa pokoljenja sačuvaju bogato kulturno nasljeđe, pismenost i stari umjetnički zanati. Prema njenim riječima, zlatovez, kao dio srednjovjekovne tradicije, može se njegovati na više načina.

– Mi nastojimo da zlatovezom približimo elemente iz manastira jer najviše radimo zlatovez rozeta srpskih srednjovjekovnih manastira koje su inače rađene u kamenu, te zlatovez inicijala iz rukopisnih knjiga i prvih naših štampanih knjiga – naglašava Aškrabićeva.

Ona tvrdi da je veliki cvijet u nekoliko tonova crvene boje, koji se koristi kao detalj u narodnom vezu, u stvari, stilizovani kosovski božur – motiv čest na košuljama, zubunima i drugim elementima srpske narodne nošnje.

Aškrabićeva ukazuje i na veliku zastupljenost motiva romboidnog oblika u narodnim rukotvorinama, koji je stilizovani simbol vatre, posebno u vezu pokrstici.

Ti motivi se najčešće primjenjuju u slovenskim narodima i imaju simboliku koju treba izučavati.

Dobrila Aškrabić smatra da čuvanje narodne tradicije treba biti daleko više zastupljeno u nastavnim programima i navodi primjer Kirgizije, koja izvozi narodnu nošnju u Ameriku.

– Interesantna je ta naša rukopisna građa koja je zanemarena, a u narodu ne postoji spoznaja o tome koje je sve bogatstvo u našim rukopisnim knjigama – ističe ona.

Dobrila ukazuje na činjenicu da su srpske rukopisne knjige zastupljene po cijelom svijetu i da su jevanđelja koja su Srbi prepisali prisutna više u Njemačkoj nego u srpskoj zajednici, koja bi trebala imati više sluha za čuvanje tih dokumenata i ukupne srednjovjekovne tradicije.

Udruženje “Dvije ruke” iz Istočne Ilidže okuplja čuvare narodnih rukotvorina i ljubitelje srednjovjekovne tradicije i kulture srpskog naroda.