Vinaver o Ostrogu 1927.

Autor: FILTER

Biografija

Stanislav Vinaver bio je srpski pisac, prevodilac, diplomata i novinar jevrejskog porijekla. Rođen je u 01. marta 1891. godine u Šapcu, a umro je 01. avgusta 1955. godine u Niškoj Banji.

Učestvovao je u balkanskim i Prvom svjetskom ratu kao dobrovoljac. Sa vojskom je preko Albanije stigao na ostrvo Krf, gdje je radio kao službenik Državnog presbiroa. Informativno-diplomatske poslove obavljao je u Francuskoj, Velikoj Britaniji i Petrogradu. Nakon rata, najprije je bio zaposlen je u Ministarstvu prosvjete, a potom se posvetio novinarskoj karijeri. Zajedno sa Rastkom Petrovićem, Milošem Crnjanskim, Markom Ristićem i mnogim drugim, pripadao je talasu modernističkih srpskih pisaca. Vinaver je bio utemeljivač ekspresionističkog pokreta. Skoro čitav Drugi svjetski rat proveo je u koncentracionom logoru u Njemačkoj. Posljednjih deset godina svog života posvetio se profesionalnoj književnoj karijeri. Prevodio je djela sa engleskog, francuskog, poljskog, češkog, ruskog i njemačkog jezika na srpski jezik.

U jednom od svojih djela, “Goč gori (putopisi, reportaže i eseji)” iz 1927. godine, daje zanimljiv opis manastira Ostrog.

Tekst objavljujemo na praznik Svetog Vasilija Ostroškog.

Manastir Ostrog je najosetljivija tačka Crne Gore

Najdramatičniji je manastir Gornji Ostrog gdje počivaju mošti Svetoga Vasilija Blaženog, ponos i gordost crnogorskog misticizma. Jer ovde je i misticizam gord. Oni se gorde svojom pobožnošću, mesto da su smireni njome-gorde se kao džeferdarom Mandušića Vuka. Za pobožnost potrebna im je bila ogromna strma stena, koja se uzdiže sa vrha jednog grebena, kao ravni zid, i uz koju se priljubio beli manastir svečev. Ima nešto ponosito u ovom manastiru. To nije gnezdo orlovo za odmor, to je gnezdo za polet, za carstveno obuzimanje prostora-okom, drumova-zasedom. Taj manastir sprečio je pokrete Turaka, nanosio im poraze i katastrofe.

Znam i druge svetinje na vrhuncima. U njima je neko oslobođenje od svega svetskog, neko nebesno razvedravanje. Ovde se, još više, oseća zemlja, sa svim njenim naborima i klancima, prosecima kud koračaju vojske, dolinama kud prolamaju sebi puta plahi i stešnjeni potoci. Ovaj je manastir jedan osetljivi i grčeviti čvor ovoga naboranoga, usplahirenoga gorskog predela; on je najmoćniji živac u životu ovih planina i šuma, izvora i ponora.

Tu, dramski, spremljena je Bogu zaseda, tu mole boga, tu hodočaste, tu se godišnje iz svih krajeva Crne Gore, Hercegovine, Bosne i Dalmacije, skupe desetine hiljada hadžija, da celivaju mošti svečeve. U šumi, dole, čekaju po nekoliko dana da dođu na red. Ne razaznaju se u gori, od drveta, samo dolaze do manastira njihovi smešani krici i otegnut žagor. Manastir je nekako povrh tih nevidljivih zvukova, koji se lome kroz granje do dopru do njega mutni i pokorni…

Manastir Ostrog je najosetljivija tačka Crne Gore, slavan sa svojih bojeva i čudesa…Sa basnoslovnim instiktom podigli su ga Crnogorci u dramski najosetljivijem nervu svog brdskog zavičaja. Ko je bio u Ostrogu, shvatio je odjednom Crnu Goru.

A kad se pokuša to saznanje staviti u reči, onda se svaka reč zadihano otkida, silovito otrže: ona bi da se ispne u galopu ka orlovskome gnezdu koje se skamenilo iznad vrtloga ljudskog-kao bela ponosita čelenka, koja kiti celu mrku i plahu Crnu Goru, što se strmogljavuje na sve strane bezdanim urvinama i sumornim šiljcima. Tako, zakićena kalpaka, kao starinski kosovski vitez-Crna Gora izlazi pred Boga i pred ljude, prkosi, gordi se, ratuje kroz istoriju i igra sa sudbinom.