TRAGOM FOTOGRAFIJE IZ 1935: Četiri asa iz dječačkih dana

Autor: FILTER/A.K.

Podmladak SK Slavija iz 1935. godine: Bojanić, Kosovac, Bulajić, Peček, Radojčić, Đajić, Matekalo, Manola, Radetić, Vukojčić, Bajagić…11 imena, 11 igrača, 11 životnih priča. Od svake se vjerovatno može napraviti dobar roman, ali da na toj staroj fotografiji jedan do drugog stoje četvorica mladića koji će ostati ubilježeni u sportskoj istoriji ovih prostora kao igrači, treneri, novinari…to bi teško ko izrežirao.

Četiri asa

Fotografija, stara preko 80 godina, dobijena je od Bore Bajagića, sina Veljka Bajagića, jednog od igrača iz te postave. Na njoj se nalazi 11 mladića, a četvorica se drže pod ruku čineći lanac, kao da su svjesni svega onoga što će im se dešavati u budućim godinama. Jedan pored drugog, prvi jugoslovenski dopisnik sa Zapada poslije Drugog svjetskog rata, prvi Zvezdin ekonom, prvi Partizanov strijelac i prvi sportista sa ovih prostora koji je igrao za poznate italijanske i francuske klubove. Radojčić, Đajić, Matekalo i Manola.

.

Prva leptir mašna srpskog novinarstva

Miroslav Radojčić (1920.-2000.), rođeni Sarajlija koji je u tom gradu završio Prvu mušku gimnaziju kao njen najbolji đak, bio je golman Slavije, poslijeratni šahovski prvak, prvi dopisnik “Politike” iz Njujorka i Londona, u svečanoj loži Vimbldona imao je stolicu sa svojim imenom i umalo da u istoriji ostane upisan kao posrednik u angažovanju prvog stranog trenera u engleskom fudbalu.

Istorija Slavije je isprepletena sa istorijom novinarstva i štampe na ovim prostorima. Metodije Kuić, vlasnik “Jugoslovenske pošte”, je dugo godina bio na čelu uprave SK Slavija, osnivač Katedre za novinarstvo na beogradskom FPN je Sergije Lukač, sin jednog od osnivača Slavije Feodora Lukača, a Miro Radojčić, čovjek koji je obilježio žanr sportske reportaže, branio je za podmladak Slavije i dogurao i do prvog tima, ali se sa porodicom preselio u Beograd pred početak Drugog svjetskog rata.

Upisao je fakultet, ali nije stigao dalje od prvog ispita. Novinarstvom je počeo da se bavi 1945. izvještavajući sa beogradskih ulica i sa radnih akcija u ruševinama ostalim nakon rata, a u međuvremenu je završio Visoku novinarsko-diplomatsku školu. U Politiku je primljen na prijedlog Dobrice Kuzmića. Pošto je dobro govorio engleski jezik sa ratnih zgarišta preselio se na dokove Njujorka. U početku nije bio mnogo oduševljen. Ređali su se veliki politički događaji, a onda je uslijedilo premještenje u London.

U Londonu je upoznao tenis i Vimbldon i ostao upamćen ne samo kao izvrstan vanjskopolitički komentator već kao novinar koji je Jugoslovenima otkrio Vimbldon, šaljući sa ovog prestižnog sportskog događaja uzbudljive izveštaje. Svi ti izvještaji su 2011. objedinjeni u “Vimbldonski dnevnik (1951-1988)“ -knjigu sabranih tekstova, istrajno ispisivanih priča sa vimbldonskih terena, koje je Radojčić, objavljivao u Tempu, Sportu, Politici i NIN-u. U loži na Vimbldonu je imao stolicu sa svojim imenom na kojoj je pisalo “Majro Radojčić”.

Da je rođen pod sretnom zvijezdom, dokaz je 06. februar 1958. godine. Nakon odigranog četvrtfinalnog meča protiv Crvene zvezde u Evropskom kupu, ekipa Mančester junajteda se spremala za povratak kući. Miro Radojčić je trebao da leti sa njima, kako bi napravio “priču o najboljem engleskom timu iz ugla najboljeg jugoslovenskog novinara”. Dolaskom na aerodrom, shvatio je da je zaboravio pasoš. Pokušao je da se vrati kući po dokument i stine na vrijeme, ali je stigao samo pogledom ispratiti avion koji je odletio u jednu od najcrnjih tragedija u istoriji fudbala. Ostao je posljednji intervju sa Tomi Tejlorom, pod naslovom “Zbogom Tomi”.

Nije imao priliku napraviti golmansku karijeru, ali jeste upoznati velika golmanska imena Srđana Mrkušića i Vladimira Bearu čije je odbrane opisao kao balet među stativama. Najsentimentalnije je pisao o fudbalerima (naročito o Milošu Milutinoviću) i družio se sa njima pa nije čudo da je umalo uspio u posredovanju da Miljan Miljanić preuzme Arsenal.

Naime njih dvojica su bili bliski prijatelji i Miljanić u Londonu nikad nije odsjedao u hotelu već kod Radojčića u stanu. To je znao Den Tana koji je te 1975.godine bio u FS Engleske i imao česte kontakte sa tadašnjim predsjednikom Arsenala Denisom Hilvudom. Hilvud je želio da nađe način kako bi Arsenal mogao da angažuje nekog stranog trenera i izbor je pao na Miljana Miljanića koji je tada vodio Real. U pregovorima koji su uslijedili, Miro Radojčić je učestvovao i kao posrednik i kao prevodilac i iako je sve bilo dogovoreno, Miljanić nakon polusezone produžava ugovor sa Realom. U London dolazi godinu dana kasnije na poziv Čelzija, ali na večeri sa Tanom i Radojčićem zaključuje da je Arsenal bio prava prilika te da se Čelzi bori za opstanak i da se tamo neće proslaviti. Miljanić je nakon toga na fin način odbio Čelzi, a deceniju kasnije u Aston Vilu je iz Čehoslovačke stigao Jozef Vengloš i postao prvi strani trener u u engleskom fudbalu.

Radojčić je bio izvrstan šahista i aktivno je učestvovao na brojnim međunarodnim turnirima, a redovno je pisao kolumnu i za američki “Chess Life”. Intervjuisao je Bobija Fišera 1958, ali i igrao protiv njega 1963.

Zajedno sa Pavlom Lukačem, direktno iz Atine, 18. maja 1978. javio je vijest da je organizacija 14. OI povjerena Sarajevu i Jugoslaviji.

Bio je prepoznatljiv po neizbježnoj leptir mašni i eleganciji, prijatan i lijep i često je upoređivan sa američkom filmskom zvijezdom Robertom Mičamom. Slučaj je htio da umre istog dana kad je ubijen Željko Ražnatović Arkan tako da je njegova smrt prošla nezapaženo u većini medija. Čovjek koji je čitavu svoju karijeru tekstovima dizao tiraže novina za koje je pisao, ispraćen je tiho i bez medijske pompe.

.

Zvezdin prvi ekonom, Beara ga je obožavao, Miljanić mu sjedio na klupi

Predrag Đajić je rođen 1. maja 1922. u Sarajevu, a umro je 13. maja 1979. u Varšavi. Od najtalentovanijeg Slavijinog igrača, pa do najperspektivnijeg fudbalera SK Jugoslavije, prvi je fudbaler koji se priključio novoosnovanoj Crvenoj zvezdi. Zvanično je prvi Zvezdin ekonom i strijelac gola u prvom derbiju. Omladinski reprezentativac Kraljevine Jugoslavije i reprezentativac FNRJ i SFRJ. Nastupao je za Slaviju u prvoj evropskoj utakmici nekog kluba iz BiH, a uz saigrača iz Slavije i Zvezde, Branka Stankovića, bio prvi bh fudbaler koji je učestvovao na SP. Beari je bio omiljeni igrač, Miljanić mu sjedio na klupi.

Kao srednjoškolac igrao je lijevu polutku u SK Slavija, u prvom timu je nastupao od 1937. do 1940. i zabilježio 23 nastupa u elitnom takmičenju i tom prilikom postigao 5 golova. Ako se uzmu u obzir njegove godine, jasno je o kakvom se talentu radilo. Bio je član čuvene Slavijine generacije koja je 1940. u Mitropa kupu pobijedila tada najjaču evropsku ekipu-mađarskog Ferencvaroša. Brilijirao je u prvoj utakmici koju je Slavija u evropskom debiju dobila 3:0, a u revanšu se utopio u sivilo i čak su ga pojedini novinari prozvali “balerinom”-što zbog frizure, što zbog promašenih šansi.

Nakon Slavije, kao jedan od perspektivnijih jugoslovenskih fudbalera oblači dres jednog od najjačih predratnih klubova- SK Jugoslavije. Za reprezentaciju Kraljevine je debitovao u omladinskoj selekciji koja je 23. marta 1941. pobijedila Mađarsku (3:1) u Beogradu.

Jedan je od osnivača beogradske Crvene zvezde i uz saigrača iz Slavije Branka Stankovića nosi ogromne zasluge za razvoj budućeg evropskog i svjetskog šampiona. Po osnivanju Crvene zvezde, Đajić je uz Kostu Tomaševića bio najzaslužniji za organizovanje prve utakmice u istoriji kluba protiv Prvog bataljona druge brigade KNOJ-a, ali na tom meču nije igrao zbog premora. Bio je omiljen među saigračima, a ostao je upamćen i kao prvi ekonom kluba. Za Zvezdu je odigrao 202 zvanične utakmice uz 24 postignuta gola, a računajući sve mečeve zabilježio je ukupno 439 nastupa i 59 puta se upisao u strelce. Osvojio je dvije šampionske titule 1951. i 1953. godine, tri Kupa 1948, 1949. i 1950. godine i titulu prvaka NR Srbije 1946.

Kako u Zvezdi, tako i u reprezentaciji, igrao je sa najvećim imenima poslijeratnog fudbala ovih prostora. Bio je omiljen među saigračima pa ga tako Beara navodi (uz Mitića i Stankovića) kao jedan od razloga svoga prelaska iz Hajduka u Zvezdu, a zbog njega je Miljan Miljanić grijao klupu.

Na prvom meču protiv Partizana je postigao prvi auto-gol na derbijima, ali se ipak upisao i u listu strijelaca za Zvezdu postigavši četvrti gol u konačnoj pobjedi od 4:3. Poslednji put je igrao u crveno-bijelom dresu u prijateljskom meču protiv Trgovačkog. Zvezda je golovima Vladana Mladenovića (2), Rajka Mitića (2), Antona Rudinskog, Vojislava Gakovića, Dragoslava Šekularca i jednog igrača protivnika koji je zatresao svoju mrežu priredila goleadu za oproštaj svojoj legendi.

Uz 23 utakmice (i tri gola) za selekciju Beograda, odigrao je dvije utakmice za “B” tim (1940. i 1948) i 17 utakmica za najbolju reprezentaciju Jugoslavije. Debitovao je 30. oktobra 1949. protiv Francuske (1:1) u Parizu, a posljednju utakmicu odigrao je 16. januara 1953. protiv Egipta (3:1) u Kairu. Učestvovao je na Svjetskom prvenstvu 1950. u Brazilu i on i Branko Stanković su prvi fudbaleri iz Bosne i Hercegovine koji su nastupili na nekom SP. Inače, posljednji igrač koji je otpao sa spiska za Montevideo 1930. bio je Slavijin Slavko Zagorac kome majka nije dozvolila da ode na tako dalek put, ali 20 godina kasnije njegovi saigrači iz Slavije su ipak zaigrali na SP.

Nakon sportske karijere, Đajić se, kao diplomirani ekonomista, okrenuo spoljnoj trgovini gdje ga je zatekla iznenadna smrt. Pokošen srčanim udarom umro je u Varšavi u 57. godini.

.

Strijelac prvog prvenstvenog gola za Partizan i tvorac najtalentovanije generacije

Florijan Matekalo Conjo (Jajce 1920.-Beograd 1995.), prošao je put od SK Slavije preko Građanskog iz Zagreba sa kojim je uzeo posljednje državno prvenstvo Kraljevine Jugoslavije, pa sve do Partizana za koga je postigao prvi prvenstveni gol. Srčani problemi su ga prerano odvojili od terena, ali je zato trenerska struka dobila jedno od najvećih imena. Tvorac je “Matekalovih beba”, možda i najtalentovanije generacije ovog kluba. Igrao je za reprezentacije Kraljevine Jugoslavije i Hrvatske za koju je postigao takođe istorijski pogodak. Trenersku karijeru je završio u Egiptu i Libiji.

U Elektrobosni Jajce je napravio prve fudbalske korake, a u Slaviju dolazi sa 14 godina kao prepoznat talenat. Sa 16 godina debituje za prvi tim Slavije za koju je u Prvoj ligi odigrao 56 utakmica i postigao 19 golova. Za Građanski nastupa od 1939. i član je šampionskog tima iz 1940. koji je osvojio posljednje državno prvenstvo Kraljevine (Slavija je u toj sezoni bila treća sa 2 boda zaostatka). U dresu zagrebačkog kluba nastupio je 56 puta i tom prilikom postigao 21 gol.

Jedinu utakmicu za reprezentaciju Jugoslavije odigrao je 3. novembra 1940. protiv Njemačke (2:0) u Zagrebu – pretposljednju pred početak drugog svetskog rata 1941.

U 1940. godini odigrao je i 4 utakmice za reprezentaciju Banovine Hrvatske (dvije protiv Švajcarske i dvije protiv Mađarske) te je strijelac prvog istorijskog gola za Hrvatsku. Suprotno vjerovanju mnogih, Matekalo nikad nije zaigrao za reprezentaciju NDH, čak je kao ubijeđeni ljevičar, tokom rata, proveo neko vrijeme u pritvoru.

Poslije Drugog svjetskog rata prelazi u Partizan gdje igra do polovine 1947. kad napušta aktivno igranje zbog srčanih problema. Za to kratko vrijeme provedeno u Partizanu uspio je odigrati 8 prvenstvenih i 16 internacionalnih utakmica i postići 16 golova na zvaničnim mečevima. Kao igrač Partizana osvojio je prvenstvo Jugoslavije 1946/47. i kup Jugoslavije 1947.

Jedna od najvećih zabluda je vezana za njegov prvi gol u Partizanu. Na fotografiji jeste trenutak kada Matekalo postiže gol, ali to je gol postignut na utakmici Partizan – Pobeda 1-0. Matekalo šalje loptu u mrežu, a iznad njega u svijetlom dresu i sa kačketom je golman skopske Pobede Boris Bubi Ivanovski. Bila je to prva prvenstvena utakmica u Partizanovoj istoriji, odigrana 25. avgusta 1946. Partizan je pobijedio 1-0, pa se može reći da ovo jeste prvi gol Partizana u istoriji, ali samo kada su u pitanju prvenstveni mečevi. Zabluda je nastala vezano za utakmicu protiv reprezentacije Zemuna u oktobru 1945, ali zahvaljujući ekipi sa volimpartizan.rs i njihovoj potrazi, ta nejasnoća je razriješena.

U Beogradu je Florijan Matekalo 1962. godine završio Višu trenersku školu i nakon toga se posvetio trenerskom radu. Radio je čika Conja, kako su ga svi zvali, punih 17 godina kao trener Partizana, a posebno je upamćen po izuzetnoj generaciji fudbalera koja je bila poznata kao „Matekalove bebe“ među kojima su Šoškić, Jusufi, Vasović, Kovačević i drugi. U tri navrata je preuzimao i klupu prvog tima Partizana, a najveći uspjeh mu je osvajanje kupa Jugoslavije 1956/57. Do finala istog takmičenja došao je i u sezoni 1978/79. ali je tada u dva meča bolja bila ekipa Rijeke. U istoriji Partizana bilo je svakako uspješnijih trenera prvog tima od Florijana Matekala. Ipak, doprinos koji je Matekalo dao kao trener mlađih kategorija i jedan od začetnika Partizanove škole fudbala, ne može se mjeriti nikakvim trofejima. Upravo on je stvorio mnoge asove koji su kasnije donosili trofeje u Humsku 1. Čika Conja je stvarao čovjeka-igrača modelirajući psihološki profil ličnosti isto toliko koliko i njegov igrački zanat.

Trenersku karijeru završava u Egiptu (1964—1967) i Libiji (1967—1977). Posljednjih dvadeset godina života proveo je kao penzioner u Beogradu.

.

Krilo Slavije, BSK-a, Lacija i Napolija

Petar Manola rođen je 1918. u Jajcu, a umro 2004. godine u Rimu. Reprezentativac Kraljevine, igrao je za Slaviju, osvojio državno prvenstvo sa BSK-om. Vjerovatno jedini sportista koji je odigrao dvije utakmice u jednom danu i to u različitim sportovima (fudbal i košarka). Bio uspješan atletičar, kako kod nas tako i u Italiji. U sred ratnog vihora otišao za Italiju gdje je godinama igrao za Lacio, ali upisao je nastup i za Napoli. Osim italijanskih klubova, nastupao je i za francuske, ali i za reprezentaciju Rima. Najveće uspjehe nije postigao u sportu već u stomatologiji.

Manola već kao trinaestogodišnjak dolazi u Slaviju i za par godina povlači iz Jajca i svog talentovanog rođaka Matekala. Od 1933. do 1936. prvotimac je Slavije za koju je odigrao 26 utakmica u najvišem rangu takmičenja i postigao 8 golova. Njegove odlične igre u Slaviji nisu prošle nezapaženo pa prelazi u jedan od najjačih klubova u Kraljevini-beogradski BSK. Sa BSK-om 1939. osvaja titulu prvaka Kraljevine Jugoslavije. U BSK-u se proslavio (legendarna half-linija: Manola – Dragićević -Lehner) i dogurao do državnog tima.

Uz devet utakmica za gradsku selekciju Beograda, odigrao je i devet utakmica za reprezentaciju Jugoslavije (1939-1941). Debitovao je 7. maja 1939. protiv Rumunije (0:1) u Bukureštu za Kup prijateljskih zemalja, a od nacionalnog tima oprostio se 23. marta 1941. na prijateljskoj utakmici protiv Mađarske (1:1) u Beogradu – posljednjoj pred Drugi svjetski rat.

Sljedeći tradiciju osnivača Slavije, prije svega Feodora Lukača, aktivno se bavio raznim sportovima, a naročito atletikom. U ratnim godinama počeo je u Beogradu da igra košarku i uskoro postaje jedan od najboljih igrača u gradu. Pošto je BSK imao i košarkašku sekciju nastupa istovremeno i za FK i KK, a u aprilu 1942. desilo se da je u jednom danu odigrao dvije utakmice. Jednu kao košarkaš, drugu kao fudbaler o čemu je pisalo tadašnje Kolo.

U septembru 42. napustio je Jugoslaviju i otišao za Italiju gdje je prvo igrao za FK Lacio (1942—1943), zatim u Francuskoj za FK Olimpik, Red Star Pariz i Stade Frangais Pariz, da bi se ponovo vratio u FK Lacio (1945—1947). Na kraju karijere igrao je i za FK Napoli (1948—1949) i trećeligaša FK Benevento (1950—1951).

Za Lacio je zabilježio 36 nastupa i 5 golova. U sezoni 1943.-44. bio je u šampionskoj ekipi koja je osvojila prvenstvo Rima. U Italiji nastavlja da se bavi atletikom i pobjeđuje u mnogim trkama na 400 i 800 metara braneći boje italijanske prestonice.

Osim u atletici, Manola je dobio priliku da brani boje Rima i u fudbalu i to u prijateljskom meču odigranom 04. februara 1945. između reprezentacije Rima i Engleske. Rimljani su slavili 3:1, a Manola je odigrao svih 90 minuta jer se igralo bez izmjena.

Boravak u Italiji je iskoristio i da se posveti stomatologiji te nakon završetka karijere 1956. godine, ostaje u Italiji da radi kao stomatolog. Umro je u Rimu prvog dana 2004. godine.